Τα πρώτα δειλά του βήματα, με τη μορφή των γνωστών, πλέον,
Κοινωνικών Συνεταιριστικών Επιχειρήσεων (Κοιν.Σ.Επ.) κάνει και στη χώρα μας το
επιτυχημένο ευρωπαϊκό μοντέλο της κοινωνικής επιχειρηματικότητας. Τα βήματα αυτά, γίνονται από όλους όσοι
τόλμησαν ως αυτή τη στιγμή να αξιοποιήσουν την, ουσιαστικά, πιλοτική εφαρμογή του νόμου 4019/2011 περί
Κοινωνικής Οικονομίας και Κοινωνικής επιχειρηματικότητας που έχει εισαγάγει το
υπουργείο Εργασίας, το πλαίσιο της εναρμόνισης του εθνικού δικαίου με το
κοινοτικό. Στόχος αυτής της παρέμβασης, που θα πρέπει να σημειωθεί ότι
εφαρμόζεται στην Ελλάδα με καθυστέρηση δεκαετιών, είναι η συνένωση των
κοινωνικών δυνάμεων προς την επιχειρηματικότητα, τη δημιουργία νέων θέσεων
εργασίας καθώς και την ενεργή στήριξη ατόμων που ανήκουν στις ευπαθείς ομάδες
του πληθυσμού.
Παρά τις ασάφειες που παρουσιάζει το μοντέλο σύστασης μιας Κοιν.Σ.Επ, αφού έως αυτή τη στιγμή δεν έχει
κεφαλαιοποιηθεί και νομοθετικά η πρακτική εμπειρία, τα αποτελέσματα κρίνονται
ικανοποιητικά, καθώς με το συγκεκριμένο νόμο, έχουν συσταθεί περισσότερες από
250 επιχειρήσεις. Μένει, ωστόσο, να γίνουν και οι κατάλληλες τροποποιήσεις,
ώστε η δημιουργία μιας Κοιν.Σ.Επ. να μην «εγκλωβίζεται» στη διαχρονική παγίδα
της γραφειοκρατίας.
Αν και ακόμη βρισκόμαστε στην αρχή, το εγχείρημα των Κοιν.Σ.Επ,
αντιμετωπίζεται με τη δέουσα προσοχή, καθώς σε μια περίοδο που η ανεργία έχει
εκτοξευθεί στο 27%, οι επιχειρήσεις αυτές, πέραν από τη συνεισφορά τους στην
οικονομία και την κοινωνία, δημιουργούν και σημαντικό αριθμό θέσεων
εργασίας. Πληθώρα παρεμβάσεων για τη
βελτίωση του θεσμικού πλαισίου ίδρυσης
και λειτουργίας των Κοιν.Σ.Επ.
έχουν πραγματοποιήσει κοινωνικοί και συνδικαλιστικοί φορείς, ακαδημαϊκοί, αλλά και επιχειρηματίες. Για τις δυσκολίες ίδρυσης, τις προοπτικές και
το ρόλο των Κοιν.Σ.Επ, μιλούν σήμερα στο «ΜΜ» τέσσερις «μέτοχοι» κοινωνικών
επιχειρήσεων, ένας ερευνητής εργασιακών σχέσεων και μία λέκτορας κοινωνικής
επιχειρηματικότητας.
Λύση ανάγκης για τους απολυμένους των ΟΤΑ αποτελεί η σύσταση των
Κοιν.Σ.Επ. όπως δηλώνει ο Απόστολος Καψάλης, νομικός και ερευνητής εργασιακών
σχέσεων του Ινστιτούτου Εργασίας της ΓΣΕΕ. Ο ίδιο προσθέτει ότι θα πρέπει άμεσα
να διασαφηνιστεί το εργασιακό καθεστώς σχετικά με την ασφάλιση των εργαζομένων
στις κοινωνικές επιχειρήσεις καθώς υπάρχει μια γκρίζα ζώνη μεταξύ εθελοντισμό
και εργασίας.
Στην ίδια κατεύθυνση και η
κ. Φιόρι Ζαφειροπούλου, λέκτορας
κοινωνικής επιχειρηματικότητας, η οποία
μιλώντας στο στο «ΜΜ» αναφέρει ότι ο
νόμος που έχει ψηφιστεί και ισχύει για τις Κοιν.Σ Επ είναι «προβληματικός».
«Πέρα από τα οφέλη των εταιρειών αυτών, που είναι αδιαμφισβήτητα, βλέπουμε
πολλές κοινωνικές εταιρείες να έχουν ιδρυθεί και να πορεύονται χωρίς ένα
ολοκληρωμένο επιχειρηματικό σχέδιο με μόνο στόχο την απόκτηση κεφαλαίων»
συνεχίσει η κα Ζαφειροπούλου, η οποία
εφιστά την προσοχή καθότι «υπάρχουν
πολλοί μεσάζοντες, οι οποίοι αποσκοπούν στην απόκτηση μεριδίου κέρδους μέσα από
την παροχή ενημέρωσης και βοήθειας σε νεοσύστατες κοινωνικές επιχειρήσεις,
χωρίς βέβαια τις απαραίτητες γνώσεις επάνω στο αντικείμενο». Κατά την ίδια, «οι
ΚοινΣ.Επ. που θα καταφέρουν να σταθούν και να προχωρήσουν,
είναι αυτές που έχουν ένα δομημένο επιχειρηματικό σχέδιο, μια σωστή καθοδήγηση,
αλλά και όσες στρέφονται για την
ανεύρεση πόρων στον ιδιωτικό τομέα και σε ιδρύματα».
Αισιόδοξοι όσοι έκαναν το πρώτο βήμα
Άνθρωποι με σκοπό όχι μόνο
την κάλυψη των προσωπικών τους αναγκών αλλά και την προώθηση μιας ευρύτερης
κοινωνικής δράσης στο πλαίσιο των Συνεταιριστικών Επιχειρηματικών επιχειρήσεων
μίλησαν στο «ΜΜ» για το εγχείρημά τους.
Οι Μικροί Γίγαντες
Οι Μικροί Γίγαντες είναι
μια από τις Κοιν.Σ.Επ. με κατεύθυνση των πολιτισμό. H αρχή της έμπνευσης για την
δημιουργία της εταιρείας κοινωνικού πολιτισμού «Μικροί Γίγαντες», ήταν η ανάγκη
και το δικαίωμα κάθε παιδιού να έρχεται σ' επαφή με πολιτιστικά δρώμενα και
γενικότερα με την τέχνη σε οποιοδήποτε μέρος της Ελλάδας κι αν μένει. Από μια
ομάδα παιδαγωγών και παιδοψυχολόγων, τον Μαϊο του 2012 ξεκίνησε την δράση της η
κοινωνική αυτή εταιρεία με στόχο της να φέρει την τέχνη σε όλα τα παιδιά της
Ελλάδας που δεν έχουν πρόσβαση σε αυτήν, είτε γιατί βρίσκονται στην επαρχία
(νησιά, άγονη γραμμή, απομακρυσμένα χωριά) είτε γιατί βιώνουν δύσκολες
συνθήκες.

Παράλληλα η εταιρεία θα
προσφέρει και οικονομική υποστήριξη σε νέους ταλαντούχους καλλιτέχνες. Με
σύνθημα «Ο πολιτισμός και η τέχνη δυναμώνουν την ψυχή και δημιουργούν αυριανούς
''γίγαντες'' της καθημερινότητας και αθλητές της ζωής, οι Μικροί Γίγαντες
αναζητούν χορηγούς που θα τους στηρίξουν να υλοποιήσουν τα σχέδιά τους. «Θέλουμε κοντά μας ανθρώπους να πιστεύουν σ'
αυτό που κάνουμε η κα Ναταλί Σαμπά, ιδρύτρια των "Μικρών Γιγάντων».
Μυγδονία
Άλλη μια Κοινωνική Συνεταιριστική Επιχείρηση Κοινωνικού χαρακτήρα,
είναι η «Μυγδονία» που δημιουργήθηκε τον Αύγουστο του 2012 στον Λαγκαδά
Θεσσαλονίκης από μια παρέα έξι άνεργων γυναικών, οι οποίες με όπλο τους τις
συνταγές των μαμάδων και των γιαγιάδων τους δημιούργησαν μια σειρά από προϊόντα
με βάση τα βότανα για την ανακούφιση προβλημάτων υγείας.

-«Παράγουμε χειροποίητα
σαπούνια με ελαιόλαδο, αλισίβα και βότανα, βοτανόλαδα, κεραλοιφές με μέλι,
μελισσοκέρι, ελαιόλαδο και σαπούνια γλυκερίνης με αιθέρια έλαια βοτάνων»
αναφέρει η κα Χρυσάνθη Αλεξάνδρου, πρόεδρος της επιχείρησης, η οποία όντας
άνεργη πήρε την απόφαση να ξεκινήσει μια τέτοια επιχείρηση με σκοπό την
απόκτηση κάποιας πηγής εσόδων. «Ακόμη δεν έχουμε πάρει χρήματα γιατί πρώτα
πρέπει να προσλάβουμε τους εαυτούς μας και να ασφαλιστούμε. Βέβαια δεν έχουμε
και χρέη διότι καλύπτουμε τις ανάγκες μας από την πώληση των προϊόντων. Είμαστε
στην αναμονή προγραμμάτων για την ενίσχυσή μας» τονίζει. Η «Μυγδονία" έχει
κάνει ένα βήμα παρακάτω με εξαγωγές στην Αγγλία. Μέσω ενός Έλληνα ομογενή
δημιουργήθηκε ένα δίκτυο διανομής ελληνικών προϊόντων, όπως ζυμαρικά,
ελαιόλαδο, σαμπουάν και παστέλια ,τα οποία προωθούνται μέσω του δικτύου στην
Αγγλία. Δείγματα βοτάνων έχουν σταλεί και στην Ινδία, απ' όπου ευελπιστούν να
εξασφαλίσουν κάποια συνεργασία. «Θέλουμε να μπουν όσο περισσότεροι παραγωγοί
γίνεται για να γίνει ισχυρό αυτό το δίκτυο» προσθέτει η κ. Αλεξάνδρου. Τα
προϊόντα της «Μυγδονίας» υπάρχουν στο παντοπωλείο, το οποίο έχουν δημιουργήσει
οι γυναίκες στον Λαγκαδά Θεσσαλονίκης, αλλά και σε φαρμακεία.
Ο Συνεταιρισμός Γονέων Χαλανδρίου
Ο «Συνεταιρισμός Γονέων Χαλανδρίου» πρόκειται για μια πρωτοβουλία
γονέων, η οποία γεννήθηκε για να καλύψει το κενό σε δομές φύλαξης, που
παρουσιάστηκε στο Δήμο Χαλανδρίου από το 2009. Συγκεκριμένα, σύμφωνα με την
πρόεδρο του συνεταιρισμού και μητέρα, κα Χριστίνα Χρηστίδου, το 2009 ο δήμος
Χαλανδρίου λειτουργούσε εννιά παιδικούς σταθμούς, ενώ σήμερα λειτουργούν
τέσσερις. Επιπλέον, δεν υπάρχει κανένας βρεφονηπιακός σταθμός που να δέχεται να
φιλοξενήσει παιδιά από 12 μηνών ως 2,5 ετών. «Ουσιαστικά αυτό που έκανε ο δήμος
ήταν να λειτουργεί τους σταθμούς με συμβασιούχους μέχρι που σταμάτησε να
ανανεώνει τις συμβάσεις τους. Δηλαδή, προχώρησε σε απολύσεις» σημειώνει η ίδια,
τονίζοντας ότι οι γονείς του Χαλανδρίου τότε ήρθαν αντιμέτωποι με μια
γενικότερη υποβάθμιση, με τις ανάγκες τους και τα αιτήματά τους να μην
ικανοποιούνται.
«Ήταν ανάγκη να καλύψουμε το κενό αυτό σε τοπικό επίπεδο. Έτσι
πέρα από τις κινητοποιήσεις και τις διαμαρτυρίες που απευθύναμε στο Δήμο,
αποφασίσαμε να πάρουμε τις τύχες μας στα δικά μας χέρια» αναφέρει η κα
Χρηστίδου και τονίζει ότι «το 2011 ψηφίστηκε το θεσμικό πλαίσιο που εισήγαγε
τις κοινωνικές συνεταιριστικές επιχειρήσεις, και οι δημότες που ενδιαφέρονταν
να προχωρήσουν σε λύση το εκμεταλλεύτηκαν άμεσα. Το 2012 γραφτήκαμε στο Μητρώο
Κοινωνικής Οικονομίας, μιλήσαμε και με άλλους γονείς που θέλησαν να γίνουν
μέλη, και βρήκαμε και εκπαιδευτικούς». Ως μέλη, οι γονείς έχουν προσλάβει
εκπαιδευτικούς και βρεφονηπιοκόμους, ενώ συμμετέχουν και οι ίδιοι στη
διαμόρφωση των δράσεων που λαμβάνουν χώρα στο συνεταιρισμό.
Ο κ. Καρακωσταντάκης είναι
καθηγητής στο συνεταιριστικό φροντιστήριο που λειτουργεί από τις αρχές Μαρτίου
του 2013, υπογραμμίζει ότι «με τη σύσταση του συνεταιρισμού, η συνεργασία έχει
φέρει ανώτερα και ποιοτικότερα αποτελέσματα. Επικρατεί ένα πολύ όμορφο κλίμα
και οι εργασιακοί όροι είναι πολύ καλύτεροι. Δεν υπάρχει κέρδος, εφόσον οι
συνδρομές που καταβάλλουν οι γονείς καλύπτουν μόνο τη μισθοδοσία και τη
συντήρηση των δομών φύλαξης. Ότι περισσεύει δίνεται για τη δημιουργία νέων
θέσεων εργασίας».
Συνεταιριστικό Καφενείο οι "6"
Έξι άνεργοι φίλοι αποφασίζουν να ιδρύσουν μια Κοιν.Σ.Επ., με σκοπό
να εργαστούν. Παράλληλα, η προοπτική του να παράγουν και κοινωνικό έργο τους
φάνηκε δελεαστική. «Όταν βγήκε ο νόμος του 2011, και το διαβάσαμε στην
εφημερίδα της Κυβερνήσεως, το βρήκαμε πολύ ενδιαφέρον. Δεν είναι ότι
μαζευόμαστε απλά 5 άτομα, βάζουμε λεφτά και ανοίγουμε ένα μαγαζί» μας λέει η κα
Γιώτα, η οποία παλαιότερα είχε δικό της εργαστήριο ραφής κουρτινών και
καλυμμάτων. Το διαφορετικό λοιπόν με την Κοιν.Σ.Επ. είναι ότι ένα ποσοστό των
εσόδων της επενδύεται και σε δράσεις με στόχο το όφελος του κοινωνικού συνόλου.
«Εμείς εδώ έχουμε επιλέξει να κάνουμε κοινωνικό έργο. Για παράδειγμα κάνουμε
μαθήματα ισπανικών, δωρεάν, κάθε Τρίτη
και Τετάρτη. Πληρώνουμε δάσκαλο, ο οποίος κάνει μαθήματα στο χώρο μας. Επίσης
διοργανώνουμε ξεναγήσεις σε μουσεία, με ξεναγούς». Σαν μέλη, οι «6» κατορθώνουν
να προσφέρουν ένα βασικό μισθό στην οικογένειά τους «Η Κοιν. Σ. Επ. είναι μια δική σου δουλειά,
χωρίς να έχεις εργοδότη. Καταρχήν δεν υπάρχει ιεραρχία, δουλεύουν όλοι για τον
ίδιο σκοπό, και δεν έχεις το φόβο της απόλυσης. Αν χάσεις τη δουλειά σου στις
μέρες μας είναι πολύ δύσκολο να βρεις άλλη. Όταν έχεις οργανώσει ένα πολύ καλό
εργασιακό περιβάλλον, όλα είναι ευχάριστα κι ας μην παίρνεις πολλά», καταλήγει
η κα Γιώτα.
Ρεπορτάζ: Μαρία Σιδηροπούλου, Πέρσα Κούσουλα για τη Ναυτεμπορική