Πιέζει η κρίση τα βιολογικά: Διέξοδο στο εξωτερικό αναζητούν οι παραγωγοί

H αγορά των βιολογικών προϊόντων δεν έμεινε αλώβητη από την συνεχιζόμενη ύφεση, ωστόσο την ίδια ώρα ο αριθμός των νέων παραγωγών που αρχίζει να ασχολείται με τις βιολογικές καλλιέργειες βαίνει αυξανόμενος. 

Αναλυτικότερα, μολονότι δεν υπάρχουν επίσημα καταγεγραμμένα στοιχεία, οι εκτιμήσεις των παραγόντων της αγοράς αναφέρουν ότι ο τζίρος στα βιολογικά προϊόντα διαμορφώθηκε το 2012 στα 93 εκατ. ευρώ, μειωμένος σε ποσοστό περί το 7% έναντι των δύο περασμένων χρόνων, όταν οι επίσημες μελέτες της ICAP κατέγραφαν πωλήσεις  στα 100 εκατ. ευρώ. 

Όπως αναφέρουν στην «Ν» στελέχη του κλάδου μεσούσης της κρίσης η αγορά των βιολογικών έχει δεχθεί σημαντικές πιέσεις, που μεταφράζονται σε υποχώρηση της ζήτησης σε ποσοστό περί το 30%, παρά το γεγονός ότι οι παραγωγοί έχουν ρίξει σημαντικά τις τιμές διάθεσης των προϊόντων τους, σε αντίστοιχα επίπεδα του 30%. Αξίζει να επισημανθεί ότι τα βιολογικά εμφανίζουν συγκριτικά υψηλότερες τιμές 20-30% έναντι των συμβατικών, εξαιτίας κυρίως του μεγαλύτερο κόστους παραγωγής τους. 

Ωστόσο, παρά τη μείωση του τζίρου, η εν λόγω κατηγορία απολαμβάνει την  πιστότητα των καταναλωτών καθώς όπως επισημαίνει στην «Ν» ο κ. Μαίστρος Καραμπάσης, γραμματέας του Συλλόγου Βιοκαλλιεργητών Αττικής «όσοι τα έχουν δοκιμάσει δύσκολα επιστρέφουν στα συμβατικά».
Σύμφωνα με τα καταγεγγραμένα στοιχεία του Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων οι βιοκαλλιεργητές στη χώρα μας ανέρχονταν το 2012 στους 23.429, ωστόσο όπως επισημαίνουν μέλη του Συλλόγου από αυτούς  μόνο οι 1.000 συμμετέχουν σε λαϊκές αγορές.
Οι υπόλοιποι επιλέγουν να διαθέτουν τα προϊόντα τους στα σούπερ μάρκετ, τα οποία πριν από δύο χρόνια αντιπροσώπευαν το 60% του ετήσιου συνολικού τζίρου της αγοράς, σύμφωνα με στοιχεία της ICAP, σε καταστήματα με βιολογικά προϊόντα (σε ποσοστό 30%-33%) και ελάχιστοι εξάγουν. 

Όσον αφορά στις εξαγωγές, παρά τις σημαντικές προοπτικές που θα μπορούσαν να εμφανίσουν τα εγχώρια προϊόντα, τα ποσοστά παραμένουν χαμηλά. «Εξαγωγές γίνονται συνήθως σε εσπεριδοειδή από μεμονωμένους παραγωγούς και όχι οργανωμένες ενέργειες συνεταιρισμών», τονίζει στη «Ν» ο Τσοκανής Χαράλαμπος, πρόεδρος της Ομοσπονδίας Ενώσεων Βιοκαλλιεργητών Ελλάδος, ενώ σύμφωνα με την  κ. Κορνάρου Μαρία, υπεύθυνη Διαχείρισης ποιότητας στην εταιρεία Biohellas,  «απαραίτητη προϋπόθεση για να εξαχθούν προϊόντα είναι οι ανάλογες πιστοποιήσεις που θα πρέπει να διαθέτουν».  

Αξίζει να σημειωθεί ότι ο  κλάδος των βιολογικών προϊόντων στη χώρα μας αποτελούνταν κατά πλειοψηφία από επιχειρήσεις μικρού μεγέθους, οικογενειακού χαρακτήρα. Ωστόσο, το τελευταίο διάστημα παρατηρείται έντονο ενδιαφέρον από νέους κυρίως παραγωγούς να αναπτυχθούν στην εν λόγω δραστηριότητα.  Ως εκ τούτου, έχουν αρχίσει να δημιουργούνται μεγαλύτερες επιχειρήσεις , οι οποίες εφοδιάζονται με όλες τις απαραίτητες πιστοποιήσεις ποιότητας, με γνώμονα να κερδίσουν  κυρίως τις αγορές του εξωτερικού.

« Η εξαιρετική ποιότητα αγροτικών προϊόντων που παράγεται στην ελληνική γη, μπορεί να αποτελέσει ανταγωνιστικό πλεονέκτημα στις διεθνείς αγορές. Οι ξένοι καταναλωτές έχουν αναπτύξει μια πιο συγκροτημένη στάση έναντι των βιολογικών προιόντων και διαθέτουν μεγαλύτερη ενημέρωση στα οφέλη τους συγκριτικά με τα συμβατικά» επισημαίνουν παράγοντες της αγοράς.

Ταυτόχρονα υπογραμμίζουν ότι «απαιτείται ενιαία στρατηγική στην τιμολόγηση των βιολογικών προϊόντων και θέσπιση μηχανισμού ελέγχου, που να εγγυάται για την ποιότητά τους» προκειμένου  ο κλάδος  να  καταφέρει να αξιοποιήσει τις τεράστιες προοπτικές ανάπτυξης που εμφανίζονται.

Διαφωνούν με farmers market οι βιοκαλλιεργητές

Στο μεταξύ, ως αισιόδοξη πρωτοβουλία επί της αρχής χαρακτηρίζεται από τους βιοκαλλιεργητές η ιδέα των farmers market, στα οποία οι παραγωγοί αγροτικών προϊόντων της Περιφέρειας θα διαθέτουν απευθείας τα προϊόντα τους στον καταναλωτή. Όμως, οι βιοκαλλιεργητές υποστηρίζουν ότι στην πράξη  αποκλείονται από αυτές τις αγορές εξαιτίας της συνύπαρξής τους με τους συμβατικούς παραγωγούς. «Πέρα από τον αθέμιτο ανταγωνισμό θα υπάρχει και σύγχυση στους καταναλωτές καθώς θα βλέπουν τις διαφοροποιήσεις στις τιμές» αναφέρει ο κ. Καραμπάσης.

Στο πλαίσιο αυτό, ο  Σύλλογος Βιοκαλλιεργητών Αγορών Αττικής κατέθεσε ανακοίνωση - υπόµνηµα στο αρμόδιο υπουργείο , µε το οποίο ζητούσε την δημιουργία συγκεκριμένης νομοθετικής ρύθμισης η οποία να προβλέπει έναν τύπο αγοράς (αγορές βιοκαλλιεργητών - organic farmers’ markets) διακριτό και ξεχωριστό, καθώς και τη λειτουργία τους  από ∆ευτέρα έως Σάββατο. 

Την ίδια ώρα, αντίθετοι εμφανίζονται οι βιοκαλλιεργητές και με τη ιδιωτική πρωτοβουλία που αφορά στην λειτουργία στεγασμένης λαικής αγοράς, όπως για παράδειγμα το Farmer’s Republic που ξεκίνησε να λειτουργεί στις 25 Ιανουαρίου στον Άγιο Στέφανο Αττικής, διότι απαιτείται κόστος συμμετοχής από τους παραγωγούς και κόστος μετακίνησης του κόσμου σε αυτή.
«Τέτοιες ενέργειες δεν αποσκοπούν στο κέρδος του παραγωγού, αλλά στο κέρδος του εκάστοτε ιδιώτη» επισημαίνει  ο κ. Καραμπάσης.

Παράλληλα, τίθεται  και το θέμα της άδειας, όπου για τις λαϊκές αγορές διαθέτουν άδεια παραγωγών, ενώ για τις ιδιωτικές λαϊκές χρειάζεσαι άδεια πλανοδίου. Και αυτό γιατί ο εκάστοτε παραγωγός δεν μπορεί να έχει δύο άδειες , με αποτέλεσμα να χάνει τη δυνατότητα συμμετοχής στις λαϊκές, εάν επιλέξει την συμμετοχή του σ’ αυτή την ιδιωτική πρωτοβουλία, τονίζουν οι εκπρόσωποι του χώρου.

 Πέρσα Κούσουλα για τη Ναυτεμπορική

Όνειρο ήτανε...

H αναζήτηση του ονείρου τις πιο πολλές φορές καταλήγει σε παταγώδη αποτυχία κατάκτησής του. Κι αυτό οφείλεται όχι στην ελλιπή προσπάθεια από μέρους μας αλλά στις συνθήκες που επικρατούν και δεν το ευνοούν. Εκεί που πασχίζεις να τα καταφέρεις κι έχεις φτάσει ένα σκαλί πριν την επίτευξη του στόχου, η σκάλα χάνεται κι εσύ γκρεμίζεσαι... Πέφτεις, πέφτεις χαμηλά κι όμως ανασυντάσεις τις δυνάμεις σου, σηκώνεσαι και ξαναπροσπαθήσεις , με μεγαλύτερη όρεξη, με πείσμα αυτή τη φορά.Πατάς γερά και λες θα τα καταφέρω. Βάζεις καινούριους στόχους και βρίσκεις νέους τρόπους για να τα καταφέρεις.Κι όταν φτάνεις για άλλη μια φορά στο τελευταίο σκαλί και είσαι έτοιμος ν' αγγίξεις τ' όνειρο σου κάποιος βρίσκεται να στο "χαλάσει". Η επιθυμία σου για την πραγματοποίησή  του σκοπού σου καταλήγει σε χίμαιρα κι εσύ αναλώνεσαι σε σκέψεις αλλαγής σκεπτικού, τρόπων, συμπεριφοράς και χαρακτήρα.

Αγώνας επιβίωσης για τα ζαχαροπλαστεία: Ασπίδα στην κρίση καινοτομία και εξωστρέφεια για 5.500 επιχειρήσεις

Μετά από μια σφοδρή εξαετή κρίση, με πτώση τζίρου που έφθασε σε κάποιες περιπτώσεις το 70% και 2 στις 10 επιχειρήσεις να βάζουν λουκέτο, μερικές χιλιάδες βιοτεχνικές μονάδες και καταστήματα που λειτουργούν στον κλάδο των ζαχαροπλαστείων επιδίδονται σε καθημερινή μάχη για να κρατηθούν ανοικτά προβαίνοντας σε μειώσεις τιμών, περιορισμό της παραγωγής τους ή ακόμη αναζητώντας διέξοδο στο εξωτερικό.

Σε όλη την Ελλάδα υπολογίζεται ότι λειτουργούν περίπου 5.500 ζαχαροπλαστεία και συγκεκριμένα η περιοχή της Αττικής αριθμεί περισσότερα από 1000, σύμφωνα με στοιχεία της Ομοσπονδίας Επαγγελματοβιοτεχνών Ζαχαροπλαστών Ελλάδος. Από την αρχή της κρίσης (2009-2013) η πτώση του κύκλου εργασιών στον κλάδο εκτιμάται ότι προσεγγίζει το 50%. Η συγκεκριμένη αγορά αντιπροσωπεύει περίπου το 8% της εστίασης και η αξία της υπολογίζεται ότι εχει συρρικνωθεί γύρω στο μισό δισ. ευρώ σύμφωνα με τις εκτιμήσεις των επαγγελματιών του κλάδου. Εξάλλου, σύμφωνα με στοιχεία της ICAP, το 2010 η συνολική εγχώρια αγορά των εργαστηρίων ζαχαροπλαστικής ανερχόταν σε 880 εκατ. ευρώ έχοντας υποστεί πτώση της τάξης του 4,5% σε σχέση με το 2009, χρονιά κατά την οποία φάνηκαν και τα πρώτα σημάδια της ύφεσης στους ισολογισμούς των επιχειρήσεων. Το 2011 η πτώση ξεπέρασε το 5% ενώ η κρίση οξύνθηκε την τελευταία διετία πολλαπλασιάζοντας τις απώλειες για τις επιχειρήσεις του κλάδου, οι περισσότερες από τις οποίες είναι πολύ μικρού μεγέθους.

Πάντως αν και σε κάποιες περιπτώσεις οι απώλειες τζίρου ξεπέρασαν το 70%, ο κλάδος συνολικά δεν φαίνεται να έχει πληγεί στο βαθμό που έχουν πληγεί άλλες υποαγορές της εστίασης, όπως σχολιάζει στη "N" ο Δημήτρης Ασημακόπουλος, πρώην πρόεδρος της ΓΣΕΒΕΕ και επί σειρά ετών παλαιότερα πρόεδρος της Ομοσπονδίας, ο οποίος εκτιμά τις απώλειες γύρω στο 45% από το 2009. Αναφερόμενος στο συνεχές επενδυτικό ενδιαφέρον που εκδηλώνεται στην αγορά, το αποδίδει στο χαμηλού κόστους προϊόν / "φθηνό είδος απόλαυσης" που προσφέρουν τα περισσότερα νέα καταστήματα. Εξάλλου σε βάθος χρόνου αποδεικνύεται ότι πολλά απο αυτά τα εγχειρήματα είναι θνησιγενή - η εστίαση είναι η αγορά με τις περσσότερες ενάρξεις νέων επιχειρήσεων λόγω και του χαμηλού κόστους επένδυσης αλλά από αυτές δεν επιβιώνουν ούτε οι μισές στην πενταετία.

"Το 2014 προβλέπεται δύσκολη χρονιά εξαιτίας των συσσωρευμένων ζημιών από τις προηγούμενες χρήσεις και της συρρίκνωσης της κατανάλωσης", σημειώνει ο Εμμανουήλ Κότσικας, πρόεδρος της Ομοσπονδίας Επαγγελματοβιοτεχνών Ζαχαροπλαστών Ελλάδος. Όπως αναφέρει στη "N" οι περισσότερες επιχειρήσεις στον κλάδο είναι οικογενειακές και είναι προσηλωμένες στην διατήρηση της καλής ποιότητας πρώτων υλών - την ανατίμηση των οποίων τα τελευταία χρόνια αντισταθμίζουν μειώνοντας άλλα έξοδα, καθώς απασχολούνται οι ίδιοι στα καταστήματα. Παρόλαυτά, ο Ιωάννης Γλυκός, πρόεδρος του Σωματείου Καταστηματαρχών Ζαχαροπλαστών Αθηνών και Προαστείων παρατηρεί ότι η κρίση έχει οδηγήσει σε "μια στροφή των καταναλωτών στο φθηνό και όχι στο ποιοτικό".

Παρά τις απώλειες της κρίσης, με ιστορικές επιχειρήσεις να κλωνίζονται (ενδεικτική είναι η περίπτωση του δικτύου ζαχαροπλαστείων Χατζής) ή άλλες να καταρρέουν υπό το βάρος των συσσωρευμένων χρεών (όπως η Θεσσαλονικώτικη αλυσίδα Αγαπητός) οι περισσότεροι επιχειρηματίες αντιμάχονται τις παρενέργειες της ύφεσης μέσω αναδιάρθρωσης δικτύου, όπως π.χ. η Μax Perry. Πολλές επιχειρήσεις προχώρησαν επιλεκτικά σε ανάπτυξη νέων σημείων πώλησης σε εμπορικές πιάτσες εκμεταλλευόμενοι τις επενδυτικές ευκαιρίες στην αγορά ακινήτων όπως έκαναν ιστορικές επιχειρήσεις του κλάδου π.χ. η αλυσίδα Κωνσταντινίδης (από το 1920 - που άνοιξε 3 νέα ζαχαροπλαστεία τον τελευταίο χρόνο και με ένα ακόμη που θα εγκαινιάσει στο Σύνταγμα τον ερχόμενο μήνα θα αριθμεί 21) αλλά και ο Τερκενλής που κατέβηκε απ' τη Θεσσαλονίκη και δημιούργησε τέσσερα καταστήματα στην Αθήνα ενισχύοντας παράλληλα την παρουσία του στα κανάλια λιανικής, το Κοσμικόν κ.α.

Επίσης ζαχαροπλαστεία με ιστορία, ισχυρό brand και καλή φήμη, ακόμη και με μικρό δίκτυο, όπως το Αριστοκρατικόν, το Ελληνικόν, η Μέλισσα κ.α. κράτησαν μεγάλο μέρος της πελατείας τους. Αλυσίδες εδραιωμένες στην ελληνική αγορά μπορεί να επηρεάστηκαν από την κρίση αλλά συνεχίζουν να αναπτύσσονται, όπως επισημαίνει ο Βασίλης Ιωαννίδης, υπεύθυνος ανάπτυξης δικτύου καταστημάτων Leonidas εκπροσωπώντας μία από τις εταιρείες που λειτουργούν ως εισαγωγείς-διανομείς πραλινών της εταιρείας Confiserie Leonidas SA του Βελγίου στην Ελλάδα. Διαχειρίζεται ένα δίκτυο περίπου 15 σημείων, σε σύνολο περίπου 35 που λειτουργούν στη χώρα, όπου το σήμα πρωτοεμφανίστηκε πριν από 25 χρόνια. Όπως λέει, εν μέσω κρίσης οι πωλήσεις του δικτύου υποχώρησαν 35-40%, έκλεισαν 3-4 καταστήματα αλλά δημιουργήθηκαν 2 νέα. Αμυντική είναι και η πορεία του δικτύου Papagallino, του ομίλου Vivartia, με 19 καταστήματα αλλά και των Fresh, με 11, ένα εγχείρημα του Στέλιου Παρλιάρου - ο οποίος εισήγαγε το 1982 τη γαλλική ζαχαροπλαστική στη καθημερινότητα των Αθηναίων - που μεταβιβάστηκε στην οικογένεια Κρασσά το 2003 μαζί με όλα σχεδόν τα καταστήματα franchise.

Η εξωστρέφεια

Σε επίπεδο επιχειρηματικότητας, η εξωστρέφεια, που έγινε τάση στην περίοδο της κρίσης, φαίνεται ότι υιοθετείται ως στρατηγική και από επιχειρηματίες του κλάδου των ζαχαροπλαστείων. Αν και τα ποσοστά αυτών των επιχειρηματιών κυμαίνονται στο 2% με 3%, σύμφωνα με στοιχεία του Σωματείου Καταστηματαρχών Ζαχαροπλαστών Αθηνών και Προαστείων, είναι αξιόλογα καθώς μέχρι σήμερα οι επιχειρήσεις αυτές έχουν μια σταθερή επιτυχημένη πορεία, όπως σημειώνει ο κ. Γλυκός.

Ενδεικτικά σημειώνεται η περίπτωση της εταιρείας La Cigale του Παύλου Εμμανουήλ, τρίτης γενιάς manager στην οικογενειακή επιχείρηση που μετρά 50 χρόνια παρουσίας στην ελληνική αγορά, η οποία δραστηριοποιείται εδώ κι ένα χρόνο στη Μόσχα με ένα κατάστημα ζαχαροπλαστείο-bistro και μονάδα παραγωγής που τροφοδοτεί ένα αναπτυσσόμενο δίκτυο εστιατορίων. Όπως λέει ο ίδιος στη "N" μετά από μια επένδυση 1,5 εκατ. ευρώ στην εταιρεία πριν από μια πενταετία, δηλαδή όταν άρχισε η κρίση, αναζητούσε διέξοδο και ο Έλληνας συνεταίρος στη Ρωσία βρέθηκε την κατάλληλη στιγμή…

Ένα άλλο επιτυχημένο εγχείρημα είναι αυτό του Στέφανου Διαμαντόπουλου. Ένα ζαχαροπλαστείο με ιστορία το 1962 και με το όνομα "Ευρώπα" μετονομάζεται σε Le Votre Piree και μετακομίζει από την Λεωφόρο Αλεξάνδρας στον Πειραιά. Ο κ. Διαμαντόπουλος συνεχίζει την επιτυχημένη δραστηριότητα του πατέρα του διατηρώντας ένα κατάστημα συνοικιακό, αλλά με μεγάλη φήμη και επεκτείνοντας τα τελευταία χρόνια τη δραστηριότητα της επιχείρησης στο εξωτερικό, με δύο καταστήματα, σε Τίρανα και Μόσχα.

Η Φύσις είναι ένα ζαχαροπλαστείο που άνοιξε το 2009, δηλαδή μέσα στην εποχή της κρίσης. Οι αδελφοί Νταλιάνη πήραν το ρίσκο εν μέσω κρίσης επενδύοντας στην υψηλή ποιότητα των πρώτων υλών. Αποφάσισαν μετά την εταιρεία με βιολογικά τρόφιμα που είχαν να πάνε ένα βήμα παρακάτω ιδρύοντας ένα ζαχαροπλαστείο, το οποίο διαφοροποιείται χρησιμοποιώντας φυσικές ακατέργαστες βιολογικές πρώτες ύλες, απαλλαγμένες από χρωστικές ουσίες και συντηρητικά.

 Των Σοφίας Εμμανουήλ και Πέρσας Κούσουλα για τη Ναυτεμπορική